ღვთისმშობლის ქართული ხატის დღესასწაული

1658 წლის 22 აგვისტოს (ძველი სტილით) პატრიარქმა ნიკონმა დააწესა დღესასწაული ღვთისმშობლის სასწაულთმოქმედი ქართული ხატის პატივსაცემად. მისი ამბავი გასაოცარია.

1622 წელს სპარსეთის შაჰ-აბასმა დაიპყრო საქართველო. ბევრი ქრისტიანული სალოცავი მოიპარეს და სპარსეთში გადაიტანეს, მათ შორის იყო ღვთისმშობლის ქართული ხატი.

სამი წლის შემდეგ ხატი გამოისყიდა იაროსლაველი ვაჭრის მოურავმა გრიგორი ლიტკინმა. მოგვიანებით მან სიზმარში მიიღო გამოცხადება სალოცავის შესახებ და ბრძანება, გაეგზავნა ის არხანგელსკის ეპარქიის მონტენეგროს მონასტერში. იქ ხატი სასწაულებით გახდა ცნობილი.

1654 წელს ხატი მოსკოვში ჩამოიტანეს, სავარაუდოდ, ახალი მოჭედილობის გასაკეთებლად. იმ წელს რუსეთის დედაქალაქში ჭირის ეპიდემია იყო და ჩამოტანილ სალოცავთან დაკავშირებული იყო არაერთი განკურნების შემთხვევა.

1658 წელს სასწაულების შესახებ ცნობების გამო, მეფე ალექსეი მიხეილის ძისა და პატრიარქ ნიკონის ბრძანებულებით, ის დღეს, როდესაც ხატი მონასტერში გაჩნდა – 22 აგვისტო – სადღესასწაულო გახდა.

დღეს სალოცავი მოსკოვში, ნიკიტნიკის წმინდა მაცოცხლებელი სამების ეკლესიაში, ინახება. ტრეტიაკოვის გალერეაში არის 1707 წლის ხატის ზუსტ სია.

რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია ეპყრობა ქართულ ხატს დიდი პატივისცემით. მისთვის მიძღვნილი ტაძრები აშენდა რუსეთის ბევრ ქალაქში.